Elektriciteitsprijs voor dummies

In de huidige energiemarkt is de prijs van stroom allesbehalve eenvoudig te bepalen. De prijs hangt van veel dingen af, onder andere de vraag naar stroom en het aanbod van stroom, maar ook de kosten van de productie van verschillende opwek methoden. De Merit Order Curve legt uit welke energiecentrales worden ingezet en tegen welke prijs. Maar wat betekent deze curve en hoe wordt de prijs beïnvloed door verschillende factoren zoals brandstofkosten en het groeiende aandeel duurzame energie?

De grafiek die de Merit Order omschrijft, werkt als een trap: elke stap vertegenwoordigt een type energiebron, gerangschikt op volgorde van kosten per eenheid (meestal uitgedrukt in €/MWh). Links op de curve zien we de goedkopere opties, zoals wind- en zonne-energie, die nauwelijks marginale kosten hebben omdat hun ‘brandstof’ gratis is. Daarop volgen kerncentrales en kolencentrales, die hogere kosten hebben vanwege brandstof en onderhoud, en helemaal rechts staan de duurste opties, zoals gascentrales.

Wanneer de vraag naar elektriciteit laag is, kunnen we volstaan met de goedkoopste energiebronnen. Bij een hogere vraag zal de elektriciteitsprijs stijgen, net zo lang tot de volgende energiebron ingezet wordt. Een gascentrale gaat namelijk pas aan als de prijs hoog genoeg is om de kosten van het gas invoer te drukken. Het is dus in principe de kostenstructuur van de laatst ingeschakelde centrale die de marktprijs op dat moment bepaalt. Wanneer de vraag afneemt, daalt de prijs, tot zo laag dat de ‘dure bronnen’ uitgeschakeld worden. Bij de hernieuwbare bronnen gebeurt daar iets geks: die blijven vaak draaien, ondanks dat de prijs al tot onder 0 is gezakt.

Naarmate duurzame energiebronnen zoals wind en zon een groter aandeel krijgen in de energiemix, worden ze als eerste ingezet in de Merit Order. Het blokje van hernieuwbare energie in de curve wordt hierdoor breder, waardoor het minder snel nodig is om dure, fossiele brandstoffen in te zetten. Dit heeft een drukkend effect op de energieprijzen en maakt de markt volatieler. Waar vroeger de elektriciteitsprijs mee bewoog met de afname (dus hoge prijzen aan het begin van de avond), beweegt de prijs nu mee met het weer (lage prijzen bij veel wind en zon).

De Merit Order Curve legt dus uit hoe de huidige elektriciteitsprijs grotendeels tot stand komt. Wel hebben we daar zelf ook invloed op, we kunnen zorgen dat onze energie-opweksystemen beter stuurbaar worden (curtailment), we kunnen vooruit verkopen (zoals grotendeels in de pool gebeurt) en we kunnen sturen met afname, door een afnemer een goede prijs te bieden op tijden dat er opwek is.

Martine Trip
Bestuurslid