Wind is gratis en van iedereen. Waarom zou je daar niet van profiteren? Met dit idee in het achterhoofd zijn in Nederland tientallen windparken ontwikkeld. Windparkeigenaren maximaliseren hun rendement door zoveel mogelijk windstroom te produceren. Windmolens stilzetten terwijl het hard waait? Dat is natuurlijk zonde! Toch gebeurt dit steeds vaker. Windparken schroeven tijdelijk hun productie terug – curtailment noemen we dat – om het energienet in balans te houden. Geld verdienen met stilstand. Hoe werkt dat bij onze windparken?

Buiten waait het. En toch staan turbines soms stil. Het is een van de meestgestelde vragen aan eigenaren van windparken: waarom draaien jouw molens niet? Nou, dat kan voor onderhoud of weersomstandigheden zijn. Maar steeds vaker draaien turbines niet voluit – of staan ze zelfs stil – door curtailment. Letterlijk betekent curtailment in het Engels ‘inkorten’. In de energiewereld houdt dat in dat de capaciteit van windturbines of windparken tijdelijk wordt teruggeschroefd. Er wordt dan tijdelijk geen (of minder) groene stroom opgewekt dan op basis van de windkracht zou kunnen. Curtailen gebeurt niet uit luxe: het draagt bij aan het in balans houden van het energienet, op die momenten dat er meer aanbod dan vraag is. Dat zit zo: opgewekte stroom moet direct verbruikt worden (of opgeslagen in een batterij). Vraag en aanbod moeten in een energienet dus altijd op elkaar afgestemd zijn. Als dat niet het geval is, krijgt de netbeheerder te maken met onbalans. Het energienet functioneert dan minder goed. In extreme gevallen kan het zelfs leiden tot problemen zoals stroomstoringen.

Curtailen gebeurt steeds vaker

Dus op dagen dat het heel hard waait en/of de zon veel schijnt, levert dit pieken op in de energieopwek. Ontstaan die pieken op momenten dat er onvoldoende vraag is, dan kan het net uit balans raken. TenneT en andere netbeheerders doen er alles aan om dit te voorkomen. Kwamen problemen door piekproductie een jaar of vijf geleden enkele keren per jaar voor, gebeurt dat anno 2025 steeds vaker. Om problemen te voorkomen, kan curtailment worden ingezet. Curtailment helpt het elektriciteitsnet stabiel te houden. Maar je verliest er ook duurzame energie en soms inkomsten mee.

Nederlandse windparken kunnen opbrengsten genereren via verschillende curtailmentstrategieën die inspelen op netcongestie en prijsfluctuaties in de energiemarkt. De meest gebruikte financiële businessmodellen voor curtailment zijn gericht op het maximaliseren van rendement door productiebeperking slim af te stemmen op marktdynamiek, netcongestie en opslagmogelijkheden. In de praktijk zijn de businessmodellen een mix van kostenbesparing, risicomanagement en het slim benutten van marktkansen met curtailment en/of opslagoplossingen.

Typische curtailment businessmodellen zijn:

Marktgestuurde curtailment (EPEX): Wind- of zonneparken beperken tijdelijk hun productie wanneer de stroomprijs negatief wordt. Dit voorkomt dat producenten moeten betalen om stroom terug te leveren en beschermt hun verdienmodel. Meestal is dit geautomatiseerd via een Energie Management Systeem (EMS) dat realtime de markt monitort en productie bijstuurt op basis van prijsvoorspellingen en netbelasting. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer op de EPEX-markt negatieve prijzen worden voorspeld. Nieuwsgierig naar de prijzen op de EPEX? Kijk eens op www.dayahead.nl/

Onbalansmarktmodel: Producenten stemmen hun productie af op de onbalansmarkt. De installaties produceren dan enkel tot een afgesproken limiet en voorkomen zo onnodige investeringen in netverzwaring. Door bij te dragen aan het balanceren van vraag en aanbod kunnen ze niet alleen boetes voorkomen, maar ook een vergoeding krijgen wanneer hun curtailment helpt het systeem in balans te houden.

Opslag-gebaseerde curtailment: Door een batterij-energieopslagsysteem (BESS) te combineren met curtailment, slaan parken energie op tijdens negatieve prijzen, om die later te verkopen bij hogere tarieven. In sommige gevallen is het zelfs rendabeler om op zulke momenten energie van het net op te slaan dan eigen groene stroom te verkopen. Door slim te curtailen bij dreigende overschotten, kan het windpark profiteren van gunstige prijzen op de onbalansmarkt, waardoor extra inkomsten gegenereerd kunnen worden op momenten dat markttechnisch curtailment loont. Windparken met een eigen batterij kunnen gebruik maken van dit businessmodel.

Capaciteitsbeperkend contract met netbeheerder (CBC): Parken sluiten contracten waarmee ze op piekmomenten minder mogen leveren, in ruil voor een lagere netaansluitingstarief of überhaupt toegang tot het net in gebieden met congestie. TenneT is de partij waar dan een contract mee wordt gesloten.

Power Purchase Agreement (PPA): Door te curtailen buiten de volumes van een PPA, kunnen producenten risico’s op negatieve prijzen afdekken en hun inkomsten stabiliseren. In het contract worden leveringsvolumes en prijzen vastgelegd, waardoor prijsonzekerheid sterk vermindert.

Curtailen is een vak apart

Het mag duidelijk zijn: curtailment is een vak apart. Curtailen gaat gepaard met een klein verlies aan groene productie maar het voorkomt structurele verliezen en maakt verdere uitrol van windparken in Nederland financieel aantrekkelijk. Veel windparken in Nederland hebben een productieapp waarmee je 24/7 kan zien waarom een turbine stilstaat. Stilstand als het waait… het zou zo maar een kwestie van curtailment kunnen zijn.