Vorige maand informeerden we je in deze Windmaand over de gepubliceerde nieuwe normen voor windturbines op land. Zie onderstaand artikel. Enerzijds is het ontwerpbesluit een concrete stap na tijden van onduidelijkheid.
Anderzijds is Windunie het op een aantal punten niet eens met hetgeen is voorgesteld. Op de punten slagschaduw, tonaliteit (geluid) en afstandsnormen hebben we daarom een zienswijze ingediend.
Ook branchevereniging NWEA en overheidspartijen als IPO en VNG hebben een zienswijze ingediend. Ben je geïnteresseerd in de inhoud van de Windunie zienswijze? Neem contact op Suzan Tack.
Nieuwe normen voor windturbines op land
Op 12 oktober is het Ontwerpbesluit Windturbines leefomgeving gepubliceerd (Nieuwe normen). Het ontwerpbesluit maakt een einde aan twee jaar van onduidelijkheid en discussie. Dit artikel geeft een samenvatting van de nieuwe normen, beschrijft hoe het overgangsrecht voor bestaande windturbine-eigenaren eruitziet en welke stappen Windunie zet in het vervolgproces.
Waarom ook al weer nieuwe normen?
Voor windturbines golden in Nederland uniforme milieunormen om de omgeving te bescherming, onder andere voor slagschaduw, geluid en externe veiligheid. Deze normen zijn in 2010 vastgelegd door het Rijk in het Besluit wijziging milieuregels windturbines. Dit besluit is vastgesteld na het gebruikelijke proces van publicatie en inspraak. Het Rijk heeft alleen geen milieubeoordeling laten uitvoeren, dit is wel vereist op grond van Europese regelgeving. In 2021 heeft de Raad van State geoordeeld dat de totstandkoming van de normen voor windturbines niet correct is geweest en daarmee de normen niet meer van toepassing konden zijn. Met de nieuwe normen zorgt het Rijk weer voor uniforme milieunormen voor windturbines. Deze keer is wel een milieubeoordeling (planMER) uitgevoerd.
Verder heeft het Rijk een afstandsnorm voor windturbines toegevoegd. Dit volgde niet uit de uitspraak van de Raad van State, maar was een afspraak uit het Coalitieakkoord van Rutte IV.
Afstandsnorm
In het regeerakkoord van demissionair kabinet Rutte IV is de invoering van een afstandsnorm opgenomen. Alle onderzoeken en ook de nota van toelichting bij het besluit voor de nieuwe normering geven aan dat er geen aanleiding of noodzaak is vanuit het oogpunt van milieubescherming om een afstandsnorm op te nemen. Toch is er om politieke redenen voor gekozen om een afstandsnorm in te voeren. De norm bedraagt een minimale afstand van 2x tiphoogte tot windturbinegevoelige objecten. Er kan een uitzondering gemaakt worden bij zwaarwegende economische of maatschappelijke belangen. De afstandsnorm gaat gelden voor alle nieuwe windturbines, ook in geval van repowering.
Vervolgproces
Tot en met 22 november 2023 ligt het Ontwerpbesluit ter inzage en kunnen zienswijzen worden ingediend (Zienswijze indienen). Er zijn zeker relevante punten om aan het bevoegd gezag aan te geven, zoals de afstandsnorm voor repowering projecten, de strengere slagschaduwnorm, en de aanscherping van de externe veiligheidsnorm waardoor ontwikkeling van wind op bedrijventerreinen moeilijker wordt.
NWEA zal namens de branche een zienswijze in gaan dienen. Windunie is via de commissie Wind op Land en de commissie Ruimte direct betrokken bij de analyse van de nieuwe normen en het opstellen van de zienswijze van NWEA. Daarnaast bekijken we of we in aanvulling op de zienswijze vanuit NWEA als Windunie zelf nog een zienswijze willen indienen om extra punten onder de aandacht te brengen. Dit zal afhankelijk zijn van de tekst van de zienswijze van NWEA.
Hoe zien de nieuwe normen eruit voor Slagschaduw, Geluid en Externe Veiligheid?
Slagschaduw
De oude norm was dat een woning maximaal zeventien dagen per jaar twintig minuten slagschaduw mocht ontvangen. Veel omwonenden vonden deze norm onduidelijk. De nieuwe norm voor slagschaduw is maximaal 6 uur per jaar en een op zichzelf staande maximum van 20 minuten per dag. De argumentatie van het Rijk hierbij is dat geen verslechtering ten opzichte van de huidige norm veroorzaakt moet worden. Nieuw is verder dat er een verplichting komt om een logboek bij te houden over de actueel optredende slagschaduw per slagschaduwgevoelig object. Deze aanpassingen van de norm voor slagschaduw gaan ook gelden voor bestaande windturbines vanaf 1 juli 2026.
Geluid
De oude norm voor het geluid van windturbines was 47 dB Lden en 41 dB Lnight. De normsystematiek (Lden / Lnight) blijft hetzelfde, maar er bestaat straks een ‘standaardwaarde’, waarvan kan worden afgeweken tot een ‘grenswaarde’.
Oude norm | Nieuwe norm standaardwaarde | Nieuwe norm grenswaarde |
47 dB Lden | 45 dB Lden | 47 dB Lden |
41 dB Lnight | 39 dB Lnight | 41 dB Lnight |
De argumentatie van het Rijk hierbij is dat dit ruimte biedt aan gemeentes en provincies voor maatwerk, tot maximaal de grenswaarde. De kans is groot dat dit betekent dat voor nieuwe windparken in de praktijk de standaardwaarde als maximum wordt gehanteerd.
Nieuw is een toevoeging voor hinderlijke tonaliteit, vaak het gevolg van een defect of ontwerpfout. Om tonaliteit te voorkomen wordt een toeslag geïntroduceerd voor tonaal geluid van 5 dB Lden. Dit gaat ook gelden voor bestaande windturbines. Verder is het goed te benoemen dat er geen norm komt specifiek voor laagfrequent geluid. Uit alle onderzoeken blijkt dat dit niet leidt tot een beter beschermingsniveau van de omgeving.
Externe veiligheid
Voor externe veiligheid veranderen twee zaken.
1. voor beperkt kwetsbare gebouwen gaat dezelfde waarde gelden als voor kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen: PR = 1 x 10-6 (PR = plaatsgevonden risico). Het enige verschil is dat dit voor kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen een harde grenswaarde is en voor beperkt kwetsbare gebouwen een standaardwaarde. Het bevoegd gezag mag hiervan afwijken tot maximaal PR = 1 x 10-5. In de praktijk zal dit betekenen dat voor vrijwel alle objecten een afstand van ongeveer de tiphoogte (of na berekening iets minder) aangehouden moet worden.
2. Er wordt een norm vastgelegd voor domino-effecten. Als gevolg van de plaatsing van de windturbine, mag een risicovolle activiteit (zoals een buisleiding voor transport van gevaarlijke stoffen of een risicovolle inrichting) geen PR = 1 x 10-6 contour veroorzaken over omliggende kwetsbare en zeer kwetsbare gebouwen. Met een berekening (een QRA, quantitative risk assessment) moet dit worden aangetoond.
Overgangsrecht
Voor bestaande windturbines en windparken geldt overgangsrecht. In het algemeen geldt dat bestaande windparken of turbines (vergund voor 30 juni 2021) grotendeels kunnen blijven draaien volgens de oude normen (zie het onderdeel slagschaduw). Uiteraard kan dit per individueel geval verschillen, bijvoorbeeld als tussentijds een wijziging van de omgevingsvergunning nodig is.
Voor vragen over de nieuwe normering kunt u contact opnemen met Suzan Tack.